22.01.2025 Çarşamba

Duygusal Açlık

Duygusal açlık, kişinin fiziksel olarak yeme ihtiyacı hissetmemesine rağmen psikolojik veya duygusal olarak rahatlamak için yemeğe yönelmesi anlamına gelmektedir. Genellikle kişiler arasında son derece yaygın olabilen bu durum, stres, kaygı veya yalnızlık gibi tetikleyici duyguların etksiyle ortaya çıkar. Duygusal açlık, fiziksel açlık ile karıştırılmamalıdır. Çünkü açlık sinyalleri vücudun gerçek bir besin ihtiyacına göre değil, zihinsel olarak bazı gereksinimlerden kaynaklanır.

DUYGUSAL AÇLIĞA NEDEN OLAN FAKTÖRLER ?

Stres, duygusal açlığa neden olan en yaygın faktörlerden biridir.  Stres durumunda adrenal bezlerden salgılanan kortizol , vücuda daha fazla enerji sağlayabilmek için iştahı arttırır ve bireyleri yağ ve karbonhidrat oranı oldukça yüksek olan yiyeceklere yönlendirir. Ayrıca stres durumunda beyinin ödül sistemi, huzursuz ve rahatsız edici duyguları bastırmak amacıyla yiyeceklerle kısa süreli rahatlama hissi yaşamayı tetikler. Ödül sisteminin aktive olmasıyla özellikle şekerli ve yağlı yiyecekler, beyindeki dopamin seviyelerini arttırarak kişiye anlık bir mutluluk ve rahatlama hissi sağlar. Bunun yanı sıra, yoğun stres altında kalan bireyler genel olarak dengede kalmakta oldukça zorluk yaşarlar. Bu dengesizlikler, yemek yemeği bir ‘başa çıkma ‘ veya ’ stressli anlardan kaçma ‘ yöntemi olarak kullanmaya yol olabilir. Böylece yemek yeme durumu, duygusal boşlukları doldurmak için etkili bir  ‘araç’ haline gelir. Bu durum duygusal açlığı yoğun olarak hisseden bireylerin, farkında olmadan duygusal boşluklarını ve huzursuzluklarını yemekle doldurmalarına neden olur. Ancak, bu tür yeme davranışları genellikle pişmanlık ve suçluluk duygularını beraberinde getireceği için stresi daha da arttırır. Bundan kaynaklı kişi kendini  çıkılmaz bir kısır döngüye sürükler. Bu nedenle stresin duygusal açlık üzerindeki etkilerini anlamak, bu döngüyü kırmada hayati bir öneme sahiptir.

ÇOCUKLUK DÖNEMİ VE DUYGUSAL AÇLIK: DAYANDIĞI TEMELLER VE NEDENLERİ ?

Çocukluk döneminde yemeğin ödül olarak  verilmesi, çocukta ilerde yemekle güçlü duygusal bağlar kurmasına neden olabilir. Çünkü çocukluk döneminde yemekle ilgili kazanılan davranışlar ve duygusal deneyimler, bireyin gelecekteki yeme alışkanlığını ve duygusal açlıkla başa çıkma becerilerini doğrudan şekillendirir. Bu durum davranışın öğrenilmesi ve pekiştirilmesi ile doğrudan ilişkilidir. Özellikle bu dönemde yemeğin bir ödül veya teselli aracı olarak ebeveyinler tarafından sunulması, yemekle pozitif anlamda  güçlü bağlar kurulmasına neden olacağı gibi duygusal açlık durmunun baş göstermesine neden olabilecek bir hatadır. Çünkü çocuklukta yemekle sakinleştirilen veya ödüllendirilen bireyler, yetişkinlik döneminde stres, üzüntü, yalnızlık gibi duygularla başa çıkmak için yiyeceklere yönelebilir. Böylece yemek fiziksel bir ihtiyaç olmaktan çıkar ve negatif dugulardan kurtulmak için duygusal bir pekiçtireç haline gelir. Bu durum da bireyin fiziksel açlık hissetmemesine rağmen yemek yemeyi ve duygusal açlığı tetikler.

DUYGUSAL AÇLIĞI YÖNETME VE FARKINDALIK
Duygusal farkındalığı arttırmak, bireyin duygularını daha iyi tanımasına, anlamasına ve bunun sonucunda duygusal ihtiyaçlarına daha  gerçekçi cevaplar bulmasına olanak sağlar. Çünkü duyguları tanımak ve farkındalık kazanmak, bireyin açlık türlerini ayırt etmesinde önemli bir rol oynar. Örneğin, fiziksel açlık, vücudun enerji ihtiyacı nedeniyle zamanla artan ve bedensel belirtilerle kendini gösteren bir durumdur. Ancak duygusal açlık, daha çok duygusal durumlarla bağlantılı olarak ortaya çıkar ve genellikle ani, acil bir ihtiyaç gibi hissedilir.  İşte bu iki durum arasındaki farkı anlamak için en önemli etkenlerden biri de  kişinin duygusal olarak farkında olma bilincini kazanmasıyla mümkündür. Bireyin duygusal ihtiyaçlarının temelinde yatan sorunların yiyecek olmadığını anlaması ve problemin asıl kaynağına odaklanarak yiyecek yerine duygusal ihtiyaçlarını çözmeye yönelik atacağı adımlar, duygusal açlığı azaltmada kritik bir önem arz eder.