04.02.2025 Salı

Manipülasyon ve Manipülasyondan Kurtulma Yolları

Manipülasyon Nedir? Manipülasyon, bir kişinin kendi çıkarları doğrultusunda başka bir kişinin duygu düşünce ve davranışlarını karşısındakine belli etmeden etkisi altına alma çabasıdır. Manipülasyon yapan kişinin temel amacı karşısındakini kontrol etmek, istekleri doğrultusunda yönlendirmek olarak söylenebilir. Altında bencillik, çıkarcılık, adaletsizlik ve narsist özellikler vardır.

Manipülasyon Teknikleri

1.Küçümsemek: Kişinin karşısındaki kişiyi hafife alması, değersiz ve önemsiz görmesi, saygısız ve küçük düşürücü davranışlarda bulunmasıdır.

2. Duygu Sömürüsü: Bir kişinin kendi isteklerini yaptırması için karşıdakinin duygu ve düşüncelerini hedefe almasıdır. Duygu sömürüsü yapan kişi karşısındakinin zayıf noktalarından faydalanır ve kendi çıkarlarını düşünür.

3.Cezalandırmak: Karşıdaki kişinin istemediği davranışı yapmaması için bir yaptırımda bulunulması.

4. Mahrum Bırakmak: Kişinin kendi çıkarlarının olması için karşıdaki kişinin sevdiği şeylerden mahrum bırakmasıdır. Bu şekilde isteklerini yaptırmaya çalışır.

5. Gaslighting: Karşıdaki kişinin gerçeklik algısını bozmaktır. Yani karşıdaki kişinin kendi akıl sağlığını sorgulatacak şekilde kontrol etme; güçsüz, zayıf olduğunu düşündürerek isteklerini yaptırma çabasıdır.

6. Ego Tatmin Etme: Karşıdakine çok iyi, mükemmel olduğunu söyleyerek güvenini artırıp iyi hissetmesini sağlamak. Bu şekilde kişi hayır diyemez ve denileni yapmaya hazır olur.

7. Özgüven Eksikliğinden Yararlanma: Manipülatör, kişinin kendinde eksik gördüğü yönünü bulup bunu kullanmasıdır. Yani karşıdaki kişinin özgüvenini daha da düşürecek davranışlar sergilemesi olarak söylenebilir.

8. Pozitif Sağlamlaştırma: Bir davranışın tekrar gerçekleşmesi için ödüllendirme, gülümseme, övgü ve benzeri tepkilerle davranışın sonuçlarını olumlu hale getirmeye çalışmaktır.

9. Negatif Sağlamlaştırma: Manipülatörün istemediği bir davranış olduğunda bağırma, azarlama, duygusal şantaj ve benzeri yollara başvurarak davranışı değiştirmeye çalışmasıdır.

Manipülatif Kişilerin Özellikleri:

• Genellikle empati duyguları zayıftır.
• Yaptıkları hataların sorumluluğunu almaktan kaçınırlar.
• Bencillik, adaletsizlik duyguları ön plandadır.
• Karşısındaki insanın savunmasız olduğu durumlardan yararlanırlar.
• Her zaman kendi istekleri olsun isterler.
• Karşısındaki kişinin sınırlarına saygı duymazlar.
• Fazlaca eleştiri yapmayı severler.
• Yalan söyleme konusunda ustadırlar.
• Karşısındaki insanı suçlu hissettirecek davranışlarda bulunurlar.
• Karşısındaki insana baskı kurmaya çalışırlar, yönetmek isterler.
• Şiddete başvurabilirler.

Manipülasyondan Kurtulma Yolları:

Sınırlarınızı Belirleyin: Sınırlarınız olmazsa ya da sürekli ihlal edilirse sizi neyin rahatsız ettiğini bilemeyebilirsiniz. Uzun yolda yol boyunca işaretler çok az olursa ya da hiç olmazsa nereye gideceğinizi kestiremezsiniz. Sınır belirlemek bu yüzden önemlidir. Sınır belirlemenin önde gelen kurallarından bir tanesi hayır demeyi bilmektir. Hayır diyebilmek gerek kendinizi istemediğiniz durumlardan soyutlayabilmek açısından gerekse manipülasyondan kurtulmak için önemlidir. Karşınızdakine uygun dille sınırlarınızı geçmemesini ve hayır demeyi bilmeniz gerekir.

Kendi Değerinizi Bilin: Manipülasyondan kurtulmanın bir diğer önemli adımı ise kendi değerinizi bilmektir. Kendi değerinizi bilmezseniz manipülatif insanlara çok fazla maruz kalabilirsiniz. Kendinize verdiğiniz değeri arttırmak için daha iyisini, güzelini hak ettiğinizi kabul etmek gerekir. Kendinize karşı yaptığınız acımasız eleştirilerden kurtulmalısınız, daha pozitif düşünmelisiniz ve başka insanların sizin hakkınızda ne düşündüğünden çok kendinize odaklanmalısınız. Böylelikle manipülasyona uğramaktan kurtulabilirsiniz.

Profesyonel Destek Alın: Manipülasyona maruz kalmış bireyler kendini kötü ve suçlu hissedebilir. Hatta manipülasyona uğradığını fark edemeyebilir. Bu duygulardan kurtulmak ya da manipülasyona maruz kalıp kalmadığınızı anlamak için profesyonel destek almak önemlidir. Profesyonel destek, duruma karşı nasıl bir yol geliştireceğinize ve manipülasyondan kurtulmanıza önemli katkısı olabilir.

Fikirlerinizi Açıkça Söyleyin: Manipülasyondan kurtulmak için manipülatif kişiye karşı duygularınızı, düşüncelerinizi, isteklerinizi ve fikirlerinizi açıkça ifade etmek önemlidir. Sizi rahatsız eden bir konu olduğunda ‘Düşüncelerin ve davranışların beni rahatsız etti, anlaşamadığımız konuda ortak noktada buluşabiliriz.’  şeklinde karşınızdakine yaklaşabilirsiniz.

Kendinizi Sorgulayın: Manipülasyona maruz kaldığınızda kendi kararlarınızı almak zorlaşabilir ya da yanlış kararlar alabilirsiniz. Bu yüzden öncelikle bir karar alırken baskı altında olmadığınızı ve kararlarınızın kendi fikirleriniz olduğundan emin olun.

Manipülatör Kişiden Uzaklaşın: Fikirlerinizi söylemek, sınırlarınızı belli etmek veya manipülatif kişiyle konuşmaya çalışmak işe yaramayabilir. Böyle durumlardan kendi sağlığınızı korumak için uzaklaşmak manipülasyondan kurtulmak için önemli bir adım olabilir.