05.02.2025 Çarşamba

Uçak Korkusu

Literatürde uçuş korkusu bir tür fobi olarak ele alınmış ve bu fobiye Aerofobi adı verilmiştir. Uçak veya diğer hava taşıtları ile seyahat etme düşüncesi, bu fobiye sahip kişilerde aşırı bir korkuya ve paniğe sebebiyet verebilir. Aerofobiye sahip kişilerde uçağın kalkış ve iniş anında veya uçakta kilitli kalma gibi uçmanın farklı yönlerinde korku hissiyatı görülebilir. Bunların yanı sıra, uçuş öncesinde geçirilen hazırlık ve bekleme süreci ya da uçakla ilgili haberler de korkuyu tetikleyebilir. Fakat araştırmalar sonucu en yoğun kaygı genellikle uçuş sırasında deneyimlenmiştir. Uçuş korkusuna sahip kişilerde sanılanın aksine uçağın düşmesinden çok, uçakta bulunmanın yarattığı huzursuzluktan rahatsız olurlar. Bu durum, uçuş esnasında yüksek düzeyde kaygı, korku ve stres yaşamalarına sebebiyet verir.

• Uçak Korkusu Nedir?

Uçuş korkusu öğrenilmiş bir korkudur. Bireyin neden uçuş korkusuna sahip olduğunun net bir nedeni yoktur ve kişiden kişiye değişkenlik gösterir. Uçak korkusu, uçuş düşüncesi esnasında veya uçuş anında doğan korku ve endişelerdir. Bunun nedenleri genellikle kontrolü kaybetme, kapalı alanda kalmaktan korkma, panik atak, yükseklik ve hayat kaybı korkusu olur. Uçak korkusunun şiddeti arttıkça kişi farkında olmadan davranışlarda bulunabilir ve durum panik atağa dönüşebilir.

• Uçak Korkusu Belirtileri Nelerdir Ve Kimlerde Görülür?

Uçak korkusu belirtileri başlıca kalp çarpıntısı, ellerde ve bacaklarda titreme, nefes darlığı, üşüme ve titreme, baş dönmesi ve sersemlik gibi belirtiler görülebilir.

Uçak korkusu genellikle 17 ila 34 yaş arasındaki bireylerde görülür. Bu yaş aralığı genellikle belirli bir düzenin oluştuğu, önemli kararların alındığı, hayata yeni adım atıldığı dönemdir. Kişiler bu dönemlerde uçuşun hayatlarını tehlikeye sokmasından korkabilir ve bu sebeple uçağa binmekten kaçınabilirler.

• Aerofobi (Uçuş Korkusu) Nasıl Yenilir?

Aerofobi yaşayan kişilerin, psikologlardan veya bir terapistten destek alarak fobilerini yenmeye çalışmaları önemlidir.  Aerofobi ile başa çıkmak için çeşitli tedavi yöntemleri öneriye sunulmuş ve denenmiştir. Bu tedavi yöntemlerinden psikoterapistlerin en çok tercih ettiği Bilişsel davranışçı terapi yöntemi oldukça etkili bir yöntemdir.

Bilişsel davranışçı terapi yöntemi kişinin uçuşla ilgili kaygılarını ve korkularını aşmasını amaçlar. Bu yöntemler uçak korkusu olan kişilere uçakların çalışma prensibini öğretmeyi, farklı ulaşım türlerinin karşılaştırılıp hava yolculuğunun güvenlik istatistiğini incelemeyi içerebilir. Psikologlar, bu korkuyu tetikleyen faktörleri yönetmeyi öğretecek tekniklerin edinilmesini sağlar.

Uçak korkusu olan kişiye, uçağın kalkış ve inişi veya türbülans sırasında neler yapılması gerektiği konusunda rehberlik edilir ve gerekli bilgiler sağlanır. Ayrıca kaygı belirtilerinin azaltılmasını sağlamak amacıyla nefes egzersizleri ve meditasyon gibi rahatlama teknikleri öğretilir. Korku, kaygı ve stresin ortaya çıktığı durumlar ile sağlıklı şekilde başa çıkabilmeyi, stresinizi kontrol altında tutabilme becerisi kazandırır.

Sanal gerçeklik terapisi (Maruz kalma terapisi) de uçuş korkusuyla başa çıkmada oldukça etkili ve genellikle kullanılan yöntemlerden bir tanesidir. Bu yaklaşımda psikoterapistler, hastalarıyla birlikte sanal bir uçuş deneyimi yaşayarak, hastalarının uçuş sırasında vereceği tepkilerini bire bir gözlemler. Psikoterapistin uçuş fobisine bireyde neyin sebep olduğunu inceleyip birebir gözlemlemesi, uçak korkusunu oluşturan nedenleri ortadan kaldırıp hastaya bu fobiyi yönetme becerisini geliştirmede oldukça yardımcı olur.

• Uçak Korkum İle Nasıl Baş Ederim?

Bir psikolog veya terapistten profesyonel bir destek alındıktan sonra uçak korkunuz ile baş edebilmeniz için küçük ama etkili kişisel önlemler alabilirsiniz.

Bunlar başlıca şu şekildedir;

-Seyahat sırasında kendinizi rahat ve güvende hissetmenizi sağlayacak kişisel eşyalarınızı yanınızda bulundurun. 

-Sizi tedirgin eden veya edebilecek herhangi bir durumu uçuş görevlisiyle paylaşın. Yetkili kişiler ile iletişimde kalıp mantıklı açıklamalar duymanız rahatlamanızda yardımcı olacaktır.

-Uçuş esnasında uyumanın size büyük bir faydası olabilir.

-Dikkatinizin başka bir yöne kayması, kaygınızın azalması için kitap okuyup, film seyredebilirsiniz.

• KAYNAKÇA

NP İstanbul Beyin Hastanesi. (t.y.). Aerofobi (uçma korkusu) nedir?. Erişim adresi: https://npistanbul.com/aerofobi-ucma-korkusu-nedir

 Dergipark. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1692647

Özgül fobilerin bilişsel davranışçı terapilerinde sanal gerçeklik uygulamaları. SADAB. Erişim adresi: https://www.sadab.org/FileUpload/bs701867/File/34.ozgul_fobilerin_bilissel_davranisci_terapilerinde_sanal_gerceklik_uygulamalari.pdf

Cem Kaya. (t.y.). Uçuş fobisi. Erişim adresi: https://cemkaya.net/sorunlar/ucus-fobisi-77

Turkish Airlines. (t.y.). Uçuş korkusu. Erişim adresi: https://www.turkishairlines.com/tr-int/ucak-bileti/ucus-deneyimi/fly-good-feel-good/ucus-oncesi/ucus-korkusu/